ناترىي بىكاربوناتمولېكۇلا فورمۇلاسى NAHCO₃，ئاق كرىستال پاراشوك قوشۇلغان ئانئورگانىك بىرىكمە بولۇپ، پۇراقسىز، شورلۇق، سۇدا ئاسان ئېرىيدۇ. نەم ھاۋا ياكى قىزىق ھاۋادا ئاستا پارچىلىنىپ، كاربون تۆت ئوكسىد ھاسىل قىلىدۇ ۋە 270 سېلسىيە گرادۇسقىچە قىزىپ تولۇق پارچىلىنىدۇ. كىسلاتالىق بولغاندا، كۈچلۈك پارچىلىنىپ، كاربون تۆت ئوكسىد ھاسىل قىلىدۇ.
ناترىي بىكاربونات خىمىيە ئانالىزى، ئانئورگانىك سىنتېز، سانائەت ئىشلەپچىقىرىشى، دېھقانچىلىق ۋە چارۋىچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى قاتارلىق ساھەلەردە كەڭ قوللىنىلىدۇ.
فىزىكىلىق خۇسۇسىيەتلەر:ناترىي بىكاربوناتئاق رەڭلىك كىرىستال ياكى تۇتۇق مونوكلىپلاتور كىرىستاللار ئازراق كىرىستال بولۇپ، پۇراقسىز، ئازراق تۇزلۇق ۋە سوغۇق بولۇپ، سۇ ۋە گلىتسېرىندا ئاسان ئېرىيدۇ، ئېتانولدا ئېرىمەيدۇ. سۇدىكى ئېرىشچانلىقى 7.8g (18℃)، 16.0g (60℃)، زىچلىقى 2.20g/cm3، نىسبىتى 2.208، سىنىش كۆرسەتكۈچى α: 1.465؛ β: 1.498؛ γ: 1.504، ئۆلچەملىك ئېنتروپىيە 24.4J/(mol · K)، 229.3kj/mol ئىسسىقلىق ھاسىل قىلىدۇ، ئېرىگەن ئىسسىقلىق 4.33kj/mol، ئۇنىڭدىن كېيىن ئىسسىقلىق سىغىمى (Cp) 20.89J/(mol·°C)(22°C).
خىمىيىلىك خۇسۇسىيەتلىرى:
1. كىسلاتالىق ۋە ئىشقارلىق
ناترىي بىكاربوناتنىڭ سۇ ئېرىتمىسى گىدرولىز سەۋەبىدىن ئاجىز ئىشقارلىق بولىدۇ: HCO3-+H2O⇌H2CO3+OH-، 0.8% سۇ ئېرىتمىسىنىڭ pH قىممىتى 8.3.
2. كىسلاتا بىلەن رېئاكسىيەگە كىرىڭ
ناترىي بىكاربونات ناترىي بىكاربونات ۋە گىدروخلورىد قاتارلىق كىسلاتالار بىلەن رېئاكسىيە قىلالايدۇ: nahco3+HCL = NaCl+CO2 ↑+H2O.
3. ئىشقارغا بولغان رېئاكسىيە
ناترىي بىكاربونات ئىشقار بىلەن رېئاكسىيە قىلالايدۇ. مەسىلەن، ناترىي بىكاربونات ۋە ناترىي گىدروكسىد رېئاكسىيەسى: nahco3+naOh = Na2CO3+H2O؛ ۋە كالتسىي گىدروكسىد رېئاكسىيەسى، ئەگەر ناترىي بىكاربوناتنىڭ مىقدارى تولۇق بولسا، تۆۋەندىكىدەك بولىدۇ: 2NAHCO3+CA (OH) 2 = CACO3 ↓+NA2CO3+2H2O؛
ئەگەر ئاز مىقداردا ناترىي بىكاربونات بولسا، تۆۋەندىكىدەك بولىدۇ: Nahco3+CA (OH) 2 = CACO3 ↓+Naoh+H2O.
4. تۇزغا بولغان رېئاكسىيە
A. ناترىي بىكاربونات ئاليۇمىن خىلورىد ۋە ئاليۇمىن خىلورىد بىلەن قوش گىدرولىزلىنىپ، ئاليۇمىن گىدروكسىد، ناترىي تۇزى ۋە كاربون تۆت ئوكسىد ھاسىل قىلالايدۇ.
3AHCO3 + AlCl3 = Al (OH) 3 ↓ + 3ACL + 3CO2 ↑; 3AHCO3 + Al (CLO3) 3 = Al (OH) 3 ↓ + 3AClo3 + 3CO2 ↑.
B. ناترىي بىكاربونات بەزى مېتال تۇز ئېرىتمىلىرى بىلەن رېئاكسىيە قىلالايدۇ، مەسىلەن: 2HCO3-+Mg2+= CO2 ↑+MgCo3 ↓+H2O.
5. ئىسسىقلىق بىلەن پارچىلىنىش
ناترىي بىكاربوناتنىڭ تەبىئىتى تېمپېراتۇرىدا مۇقىم بولۇپ، ئاسان پارچىلىنىدۇ. 50 سېلسىيە گرادۇستىن يۇقىرى تېمپېراتۇرىدا تېز پارچىلىنىدۇ. 270 سېلسىيە گرادۇستا كاربون تۆت ئوكسىد پۈتۈنلەي يوقىلىدۇ. قۇرۇق ھاۋادا ئۆزگىرىش بولمايدۇ، نەم ھاۋادا ئاستا-ئاستا پارچىلىنىدۇ. پارچىلىنىش رېئاكسىيە تەڭلىمىسى: 2NAHCO3NA2CO3+CO2 ↑+H2O.
قوللىنىش دائىرىسى:
1. تەجرىبىخانىدا ئىشلىتىش
ناترىي بىكاربوناتئانالىز رېئاگېنتى سۈپىتىدە ئىشلىتىلىدۇ، شۇنداقلا ئانئورگانىك سىنتېز ئۈچۈنمۇ ئىشلىتىلىدۇ. ئۇنى ناترىي كاربونات-ناترىي بىكاربونات بۇفېر ئېرىتمىسى تەييارلاشقا ئىشلىتىشكە بولىدۇ. ئاز مىقداردا كىسلاتا ياكى ئىشقار قوشقاندا، ئۇ ھىدروگېن ئىئونلىرىنىڭ قويۇقلۇقىنى كۆرۈنەرلىك ئۆزگىرىشسىز ساقلاپ، سىستېمىنىڭ pH قىممىتىنى نىسبەتەن مۇقىم ساقلىيالايدۇ.
2. سانائەتتە ئىشلىتىلىشى
ناترىي بىكاربونات pH ئوت ئۆچۈرگۈچ ۋە كۆپۈك ئوت ئۆچۈرگۈچ ئىشلەپچىقىرىشقا ئىشلىتىلىدۇ، رېزىنكا سانائىتىدىكى ناترىي بىكاربونات رېزىنكا ۋە گۇبكا ئىشلەپچىقىرىشقا ئىشلىتىلىدۇ. مېتاللورگىيە سانائىتىدىكى ناترىي بىكاربونات پولات قۇيمىلىرىنى ئېرىتىش دورىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىلىدۇ. ماشىنىسازلىق سانائىتىدىكى ناترىي بىكاربونات قۇيۇلغان پولات (ساندۋىچ) قۇمىنى قېلىپلاش ياردەمچىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىلىدۇ. بېسىش ۋە بوياش سانائىتىدىكى ناترىي بىكاربونات رەڭ بېكىتىش دورىسى، كىسلاتا-ئاساسلىق بۇفېر ۋە رەخت بوياشنىڭ ئارقا بىر تەرەپ قىلىش دورىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىلىدۇ. بوياشقا سودا قوشۇش دوكىنىڭ دوكىدا قېقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. ئالدىنى ئېلىش.
3. يېمەكلىك پىششىقلاپ ئىشلەشتە ئىشلىتىش
يېمەكلىك پىششىقلاپ ئىشلەش جەريانىدا، ناترىي بىكاربونات بىسكىۋىت ۋە نان ئىشلەپچىقىرىشتا ئەڭ كۆپ ئىشلىتىلىدىغان بوش ماددا. رەڭگى سېرىق-قوڭۇر. ئۇ گازلىق ئىچىملىكتىكى كاربون تۆت ئوكسىد؛ ئۇنى ئاليۇمىن بىلەن ئىشقارلىق ئېچىتىلغان پاراشوكقا ئارىلاشتۇرغىلى بولىدۇ، ياكى ئۇنى پۇقراۋى تاش ئىشقارى سۈپىتىدە سىتروملاردىن تەركىب تاپقىلى بولىدۇ؛ شۇنداقلا ماي ساقلاش دورىسى سۈپىتىدەمۇ ئىشلىتىلىدۇ. ئۇنى كۆكتات پىششىقلاپ ئىشلەشتە مېۋە-كۆكتات رەڭ بېرىش دورىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىشكە بولىدۇ. مېۋە-كۆكتاتلارنى يۇيغاندا تەخمىنەن %0.1 دىن %0.2 گىچە ناترىي بىكاربونات قوشۇش يېشىل رەڭنى مۇقىملاشتۇرالايدۇ. ناترىي بىكاربونات مېۋە-كۆكتاتلارنى پىششىقلاپ ئىشلەش دورىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىلگەندە، مېۋە-كۆكتاتلارنى پىشۇرۇش ئارقىلىق مېۋە-كۆكتاتلارنىڭ pH قىممىتىنى ئاشۇرغىلى بولىدۇ، بۇ مېۋە-كۆكتاتلارنىڭ pH قىممىتىنى ئاشۇرغىلى، ئاقسىلنىڭ سۇ مىقدارىنى ياخشىلىغىلى، يېمەكلىك توقۇلمىلىرىنىڭ يۇمشىشىنى ئىلگىرى سۈرگىلى ۋە چىڭىتىش تەركىبلىرىنى ئېرىتكىلى بولىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا، ئۆچكە سۈتىگە تەسىرى بار، ئىشلىتىش مىقدارى %0.001 دىن %0.002 گىچە.
4. دېھقانچىلىق ۋە چارۋىچىلىق
ناترىي بىكاربوناتدېھقانچىلىقتا چىلاپ يېيىشكە ئىشلىتىشكە بولىدۇ، شۇنداقلا يەم-خەشەكتىكى لىزىن مىقدارىنىڭ يېتىشمەسلىكىنى تولۇقلىيالايدۇ. ئاز مىقداردىكى سۇدا ئېرىيدىغان ناترىي بىكاربونات ياكى قويۇقلاشتۇرۇلغان يېمەكلىككە ئارىلاشتۇرۇلۇپ، كالا گۆشىنىڭ ئۆسۈشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ (مۇۋاپىق مىقداردا). ئۇ يەنە سۈت كالىلىرىنىڭ سۈت ئىشلەپچىقىرىش مىقدارىنى زور دەرىجىدە ئاشۇرالايدۇ.
5. داۋالاشتا ئىشلىتىلىشى
ناترىي بىكاربونات دورىلارنىڭ خام ئەشياسى سۈپىتىدە ئىشلىتىلىشى مۇمكىن، ئۇ ئاشقازان كىسلاتاسىنىڭ ئېشىپ كېتىشى، ماددا ئالمىشىش كىسلاتاسىدىن زەھەرلىنىشنى داۋالاشتا ئىشلىتىلىدۇ، شۇنداقلا سۈيدۈكنىڭ ئىشقارلىق بولۇشىغا ياردەم بېرىپ، سۈيدۈك كىسلاتاسى تاشلىرىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. ئۇ يەنە سۇلفا دورىلىرىنىڭ بۆرەك زەھەرلىنىشىنى ئازايتىدۇ، ئۆتكۈر قان ئېرىتىش جەريانىدا بۆرەك نەيچىسىدە گېموگلوبىننىڭ يىغىلىپ قېلىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ، ھەمدە ئاشقازان كىسلاتاسىنىڭ ئېشىپ كېتىشىدىن كېلىپ چىققان ئالامەتلەرنى داۋالايدۇ؛ تومۇرغا ئوكۇل قىلىش دورىدىن زەھەرلىنىشكە خاس ئەمەس. داۋالاش ئۈنۈمى. ئۈزلۈكسىز باش ئاغرىش، ئىشتىھانىڭ يوقىلىشى، كۆڭلى ئاينىش، قۇسۇش قاتارلىقلار.
ساقلاش ۋە توشۇش ئەسكەرتىشى: ناترىي بىكاربونات خەتەرلىك ئەمەس مەھسۇلات، ئەمما ئۇنىڭ نەملىكتىن ساقلىنىشى كېرەك. قۇرغاق شامالدۇرغۇچ باكتا ساقلاڭ. كىسلاتا بىلەن ئارىلاشتۇرماڭ. بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، يېيىشكە بولىدىغان پىشۇرۇش سودىسىنى زەھەرلىك نەرسىلەر بىلەن ئارىلاشتۇرماسلىق كېرەك.
ئورالمىسى: 25 كىلوگرام / خالتا
ئېلان قىلىنغان ۋاقىت: 2023-يىلى 3-ئاينىڭ 17-كۈنى